غرور (قرآن)از عناوین و موضوعات مطرح شده در آیات قرآن، «غرور» است. ۱ - معنی غرورغرور به معناى فريب دادن و در فارسى به معناى تكبّر و خودپسندى آمده است. [۲]
فرهنگ فارسى، ج ۲، ص ۲۴۰۶.
در اين عنوان، غرور به معناى خودپسندى مورد نظر است و معناى آن خويشتن را بزرگ ديدن است، با اين فرق كه در خصلت تکبّر، شخص خود را از ديگرى برتر مى‌داند، ولى در غرور، انسان تنها خود را به دليل داشتن كمال يا نعمتى بزرگ مى‌داند. غرور به معناى فريب دادن در مقاله فريب بحث شده است. [۴]
به مقاله فریب (قرآن) رجوع شود.
در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوند که در آنها از واژه‌هاى «فرح»، «مرح» و مشتقّات آنها، «مختال» و جملاتى كه از آن معناى غرور فهميده مى‌شود، استفاده شده است. امام خمینی غرور را گول خوردن به‌واسطه شیطان می‌داند. و معتقد است غرور سبب بی‌تاثیر شدن موعظه‌های الهی و دعوت انبیای الهی و اولیاء در انسان می‌شود؛ زیرا انسان را از تفکر در نقص‌ها و مرض‌های خود غافل می‌کند که این از نقشه‌های شیطان است. افراد مغرور، در امور دنیوی به نفس خود و مردم اعتماد دارند؛ ولی از پروردگار غافل‌اند، به امور آخرتی بی‌اعتنا هستند و سستی و تنبلی خود را به‌حساب توکل، رجا و امید به خداوند می‌گذراند و بدون عمل، جزا طلب می‌کنند؛ ازاین‌رو از کسب معارف و تحصیل اخلاق کریمانه و عمل صالح بازمی‌مانند. [۶]
خمینی، روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۳۲-۱۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.
به باور امام خمینی اگر کارهای انسان با خودخواهی و غرور همراه شود مبدا شکست انسان می‌شود؛ برای مثال در فتوحات نباید به قدرت خود مغرور شد و پیروزی‌ها را از خود دانسته و از خداوند غافل گشت که این ممکن است به شکست منتهی شود. مغرور شدن به اصطلاحات و مفاهیم موجب می‌شود انسان از رسیدن به حکمت، معارف، تهذیب باطن و رسیدن به هدایت و سعادت غافل شود که ثمره آن ظلمت قلب و تکبر است. ایشان درباره غرور سالکان معتقد است آفت سلوک سالکان راه خدا، اعتماد به عمل و ریاضت خود است، ازاین‌رو سالک باید از اعتماد به قدرت خود به‌صورت کامل خارج شود و سلوک و عمل را از خود نبیند و به فقر و ذلت خود توجه کند تا مورد عنایت حق‌تعالی قرار گیرد. امام خمینی معتقد است مرض‌های روحی، همانند غرور، چون بدون درد هستند، بلکه ظاهری لذت‌بخش نیز دارند، سخت خطرناک‌اند و درمان آنها بسیار مشکل است و معتقد است آگاهی یافتن به عیوب نفس و سپس تمسک به خدا و اولیای الهی یکی از راه‌های علاج غرور است. [۱۱]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۷، ص۴۹۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲ - عناوین مرتبطآثار غرور (قرآن)، زمینه‌های غرور (قرآن)، غرور ابوجهل (قرآن)، غرور احزاب (قرآن)، غرور اشراف (قرآن)، غرور انسان (قرآن)، غرور اهل کتاب (قرآن)، غرور برادران یوسف (قرآن)، غرور بنی‌اسرائیل (قرآن)، غرور ثمود (قرآن)، غرور ساحران (قرآن)، غرور عمرو بن عبدود (قرآن)، غرور فرعون (قرآن)، غرور قارون (قرآن)، غرور قوم سبأ (قرآن)، غرور قوم عاد (قرآن)، غرور کافران (قرآن)، غرور مجاهدان (قرآن)، غرور مسرفان (قرآن)، غرور مسیحیان (قرآن)، غرور مشرکان (قرآن)، غرور منکران آخرت (قرآن)، غرور نمرود (قرآن)، غرور یهود (قرآن)، کیفر غرور (قرآن)، موانع غرور (قرآن)، ناپسندی غرور (قرآن). ۳ - پانویس
۴ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۱، ص۳۸۵، برگرفته از مقاله «غرور». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |